Synagoge Groningen - Groningen

Het verhaal van deze joodse synagoge (sjoel) aan de Folkingestraat in Groningen is een bijzondere. In 1905 werd de prachtige synagoge naar ontwerp van kerkenarchitect Tjeerd Kuipers (1857-1942) gebouwd. Dit was ter vervanging van de oude kleine synagoge, die al jaren te klein was om de vele joden die in Groningen de diensten wilden bijwonen te herbergen. Het bestuur van de Joodse Gemeente had de architect aan het werk gezien bij de bouw van de Zuiderkerk en was onder de indruk van zijn werk. Omdat de kerkarchitect geen ervaring had met het ontwerpen van synagogen maakte hij eerst een studiereis door Duitsland. Hier waren veel synagogen gebouwd in Moorse of oriëntaalse stijl.

De nieuwe synagoge werd op die manier een ware "poldersjoel" met Christelijke, Moorse, oriëntaalse, Joodse en Groningse invloeden. Het was een prachtig gebouw met een even zo rijk interieur. Na de Tweede Wereldoorlog was de Joodse gemeenschap gedecimeerd en te klein om het dure gebouw te onderhouden of warm te stoken. Het werd verkocht en er kwam een wasserij, ververij en stomerij met de naam Astra (ster). Het gebouw takelde in die tijd volledig af. De kroonluchters werden verkocht, de zitbanken en smeedijzeren hekken verdwenen spoorloos.

Nadat in 1973 de wasserij sloot stond het gebouw een lange tijd leeg en verpauperde nog verder. Het deed de Amsterdamse Lenny Wolgen-Salomons, woonachtig in Zuidhorn, verdriet en daarom nam zij het initiatief tot het oprichten van de stichting De Synagoge. Het gebouw werd in 1981 grondig gerestaureerd, het oude smeedijzeren hekwerk werd teruggevonden en de rest van het gebouw kreeg een make-over door industrieel ontwerper Piet Cohen (1935). Sinds de restauratie is de sjoel weer volop in gebruik; een deel als synagoge voor de Joodse Gemeente en een deel voor een vaste expositie over het jodendom in Groningen en tijdelijke exposities, rondleidingen, concerten, lezingen en educatie.