Alkmaar, Limmen, De Rijp

Van gerst malen tot bier accijnzen: bier speelde eeuwenlang een rol in Alkmaar en omgeving. Vandaag herleven oude brouwtradities in kleine brouwerijen. Fiets mee langs alle facetten van de bierhistorie in de regio.

Bier was in de 16e en 17e eeuw de volksdrank bij uitstek en werd door jong en oud gedronken. Met een geschatte consumptie van 250 tot 400 liter per persoon per jaar was het niet alleen een genotmiddel, maar ook een dagelijkse basisbehoefte. Bier werd in verschillende variëteiten gedronken: dunbier voor arbeiders en kinderen, sterker bier voor kooplieden en schippers. Schoon drinkwater was schaars, en bier – dat door het brouwproces gezuiverd werd – was een veilig en betrouwbaar alternatief. Ter vergelijking: tegenwoordig ligt de gemiddelde bierconsumptie in Nederland rond de 85 liter per persoon per jaar, en mag het pas vanaf 18 jaar worden gedronken.

Alkmaar was in deze periode een bloeiende handelsstad en profiteerde van zijn gunstige ligging aan het water. Via grachten en kanalen zoals het Zeglis en het Noordhollandsch Kanaal werd bier de stad in- en uitgevoerd. Lokale brouwers concurreerden met bierstekers: handelaren die bier uit andere steden haalden. Om de eigen bierindustrie te beschermen, werden accijnzen geheven op ingevoerd bier.

Ook in de omliggende dorpen van het Land van Leeghwater speelde bier een rol, maar dan vooral in de vorm van grondstoffen. Na de drooglegging van de Beemster en de Schermer in de 17e eeuw ontstond vruchtbare landbouwgrond waar graan verbouwd werd – een essentiële grondstof voor bierproductie. Korenmolens in de regio verwerkten gerst en mout als onderdeel van het brouwproces. Of Molen De Knegt hier specifiek voor werd gebruikt, is niet bekend, maar je kunt er vandaag de dag wel zien hoe het maalproces in zijn werk gaat.

Hoewel bier lange tijd een onmisbaar product was, kreeg het in de tweede helft van de 17e eeuw steeds meer concurrentie. Vanuit de koloniën kwamen exotische dranken als koffie, thee en chocola naar Nederland, die langzaam terrein begonnen te winnen onder de gegoede burgerij. Ook economische veranderingen, belastingdruk en de opkomst van andere industrieën droegen bij aan de afname van het aantal brouwerijen. In de 20e eeuw sloot de laatste Alkmaarse brouwerij, Brouwerij Den Burg aan de Bierkade, zijn deuren.

In de 21e eeuw heeft de regio een heropleving van ambachtelijke brouwerijen meegemaakt. Brouwerij Zeglis, Brouwerij Dampegheest en Brouwerij Leeghwater combineren traditionele brouwtechnieken met moderne smaakprofielen. Proeflokalen en speciaalbiercafés maken Alkmaar en omgeving opnieuw tot een plek waar biercultuur leeft.

De rijke biergeschiedenis van Alkmaar en het Land van Leeghwater is terug te vinden in oude gebouwen, straatnamen en de verhalen van vroegere brouwers en handelaren. En vandaag de dag is die geschiedenis nog steeds te proeven. Geniet van de biergeschiedenis en proef met plezier, maar houd het veilig op de fiets – met mate smaakt alles beter!

Let op!
Onderweg kom je een tweetal fietspontjes tegen. De eerste dinsdag van de maand vaart het veerpontje Akersloot niet tussen 09:30 en 12:30 uur. Een alternatieve route is er niet, dus kijk in de afstapmomenten om de overtochten te kunnen plannen.


Deze Premium fietsroute werd samengesteld door onze redacteur: Désirée van Uffelen.