Voormalig werkkamp Vledder - Vledder

Ook Werkkamp Vledder werd in 1938 opgericht, door de Rijksdienst voor de Werkverruiming, om werkloze mannen in te zetten als onderdeel van werkverschaffingsprojecten. Werkloze mannen uit de Randstad werkten mee aan het aanleggen van infrastructuur en het ontginnen van de Vledderse en Doldersumse heide. Daarnaast werden ze soms ingezet voor seizoensgebonden werk bij lokale boeren, zoals het rooien van aardappelen in de omgeving van Vledder en Wapse.

Net als bij de andere Drentse werkkampen, werd ook Kamp Vledder in 1941 ontruimd en werden in januari 1942 Joodse dwangarbeiders in het kamp ondergebracht. Zij meldden zich zelf in kamp Vledder na een oproep van de Joodse Raad, omdat zij door anti-Joodse maatregelen werkloos waren geworden. Het bewind in het kamp werd overgenomen door de Duitse bezetters en de Staatspolitie, maar het toezicht bleef worden uitgevoerd door de Nederlandsche Heidemaatschappij. De omstandigheden in het kamp verslechterden met de week. Het werk was zwaar, de bewaking streng en eten was er weinig. Er werd al helemaal geen rekening gehouden met de Joodse spijswetten.

Tijdens de Joodse razzia in de nacht van 2 op 3 oktober 1942 werden de werkkampen in Vledder, net zoals die in de rest van het land, opnieuw ontruimd. Alle Joodse mannen werden overgebracht naar doorvoerkamp Westerbork, waar zij veelal hun familieleden weer terugvonden, die in diezelfde nacht van hun bed waren gelicht. De nacht van het Loofhuttenfeest (Soekot) was niet per ongeluk gekozen. De Joodse feestdag maakte dat veel Joodse families thuis en bij elkaar waren. Hierdoor was de razzia effectief.

Het leegstaande kamp werd een kamp voor dienstplichtige Nederlandse jongens. Omdat het Nederlandse leger op dat moment ontbonden was en ze niet werden geacht mee te vechten met de Duitse bezetter, kregen zij een vervangende dienstplicht in de werkkampen van de Nederlandsche Arbeidsdienst. Deze dienst stond onder Duits gezag en de uitvoering werd wederom uitgevoerd door de Nederlandsche Heidemaatschappij. De werkzaamheden waren vergelijkbaar al werden de Nederlandse dienstplichtigen wel beter behandeld dan hun Joodse voorgangers. Dit weerhield een groep jongemannen er niet van om uit het kamp te vluchten en onder te duiken in de omgeving. Dit is niet voor alle jongens goed afgelopen. Hun verhaal ontdek je bij het monument in Doldersum, waar deze jongens worden herdacht.

Na de oorlog kreeg kamp Vledder de functie van interneringskamp voor NSB'ers en andere collaborateurs. Nog later bood het kamp onderdak aan gewetensbezwaarde dienstweigeraars die een vervangende ongewapende dienstplicht kregen. Het deed ook nog een tijdje dienst als internaat. In 1980 werd het kamp grotendeels ontmanteld. Een van de barakken bleef behouden en is nu een kijkdoosmuseum. Je kunt hier kosteloos naar binnen gluren en krijgt op die manier een indruk van wat zich hier heeft afgespeeld. Voor de barak staat een grote kei, met een plaquette, ter herinnering aan de 180 Joodse mannen die hier een periode, onder barre omstandigheden, hebben moeten leven.