Levend veen in het Ilperveld - Landsmeer

Het Ilperveld is een uniek gebied in Europa, waar hard wordt gewerkt om het veen te behouden. Dit is van belang voor de toekomst.

Van oorsprong is het Ilperveld een veenweidegebied dat jarenlang is gebruikt voor turfwinning. Als je de groene natuur nu ziet, kun je het je bijna niet voorstellen, maar het is zelfs een tijdje een vuilstortplaats geweest.

De turfwinning heeft duidelijke sporen achtergelaten in het landschap. In de oude petgaten, waar vroeger het turf uit werd getrokken, groeit het riet nu talrijk. De turf werd te drogen gelegd op de legakkers. Door het hoge zoutgehalte hier brandde de turf erg snel en hard. Daarom werd de turf voornamelijk gebruikt als brandstof bij bakkers en smeden in Nederland, maar ook in de Baltische staten was turf uit het Ilperveld geliefd. Handelaren ruilden de turf voor Baltisch aardewerk.

Tegenwoordig is het Ilperveld in beheer van Landschap Noord-Holland in samenwerking met 15 boeren. Het veenweidegebied is drassig, waardoor er unieke planten kunnen groeien. Denk bijvoorbeeld aan zeldzame veenmossen, veenheide en bospaddestoelen. Dat maakt het gebied aantrekkelijk voor diverse weidevogels, de roerdomp (bijzondere watervogel), de Noordse woelmuis en diverse vlinders.

Om de plasdrassen in stand te houden, pompen metalen weidemolens van Landschap Noord-Holland water het land op. Zonder onderhoud verandert veenweide langzaamaan in bos, zoals is gebeurd op het Zuiderschor. Je kunt hier met een (gehuurd) bootje aanleggen om te zien hoe bosgroei in het Ilperveld tot stand komt.

Niet alleen voor vogelsoorten is behoud van veenweidegebieden belangrijk, het is ook van belang om de uitstoot van CO2 tegen te gaan. In veengrond zit namelijk CO2 opgeslagen. Zodra de venen opdrogen, komt dit CO2 vrij en daalt de bodem met maar liefst 1 centimeter per jaar. Bodemdaling kan, naast de CO2-uitstoot, daarnaast ook schade brengen aan onze infrastructuur. De bodem daalt, maar de wegen en huizen dalen niet mee. Levend veen houdt CO2 juist vast en laat de bodem groeien.

Het behouden en beschermen van veen is dus erg belangrijk voor het klimaat, maar is een grote uitdaging. Een oplossing is om nieuw veen aan te laten groeien, maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Hiervoor is namelijk veel water nodig, niet zomaar water: de organismen die het veen vormen zijn erg gevoelig en hebben daarom brandschoon water nodig.

Landschap Noord-Holland doet daarom onderzoek naar de manieren om veen te laten groeien. Het Ilperveld is daarom ook een soort praktijktuin voor veengroei. Kijk bijvoorbeeld eens bij het Braamstuk hoe er veenmos is ontstaan en voel aan de moskussens hoeveel vocht het plantje vasthoudt.

Foto: ©Bureau Toerisme Laag Holland