Landhuis & Landgoed De Moeren - Klein Zundert

Wat nu een prachtig natuurgebied is, was in de 16e eeuw een belangrijk turfwinningsterrein. De moerassige veengrond werd afgegraven en verwerkt tot turf, de belangrijkste brandstof van die tijd. In 1545 verkreeg Jan Snellen, destijds burgemeester van Breda, de eerste turfconcessies in de Beneden Moeren. Dit betekende de start van een economisch bloeiende periode voor dit gebied.

Toen de turfwinning afnam, veranderde het landschap en kreeg het een nieuwe bestemming. In 1818 werd het huidige Landhuis De Moeren gebouwd door Govert van der Hoeven, een nazaat van Snellen. Het huis werd opgetrokken in een classicistische stijl, met invloeden uit zowel de Franse als de Engelse architectuur. Het statige landhuis werd omgeven door bossen en landbouwgronden, en al snel groeide het uit tot een centrum van bestuurlijke macht en landelijk leven.

Het landgoed bevat ook een aantal bijzondere historische elementen, zoals de klokkentoren uit 1663. Oorspronkelijk maakte deze deel uit van de rechtbank van Wernhout, een van de hoogste juridische instanties in de Zuidelijke Nederlanden. Daarnaast staan er twee oude boerderijen op het terrein: ‘Out Huyse’ (1821) en ‘De Kleine Anker’ (1673), beide met eeuwenoude agrarische geschiedenis.

In 1900 werd een deel van het landgoed afgesplitst en kwam het in handen van Henriette Roland Holst, een vooraanstaande socialistische dichteres en activiste. Samen met haar man, kunstenaar Richard Roland Holst, richtte zij een woning en atelier in op het landgoed. In de Buisse Hoeve, een oude herenkamer uit 1809, ontvingen zij invloedrijke figuren uit de wereld van kunst, politiek en literatuur. Bekende namen zoals Herman Gorter, H.P. Berlage, Charley Toorop en Jan Veth kwamen hier samen om te discussiëren over kunst, sociale rechtvaardigheid en de toekomst van Nederland.

Tegenwoordig is een groot deel van het gebied in beheer van Natuurmonumenten en open voor wandelaars en fietsers. In 2020 kreeg een oude Vlaamse schuur op het terrein een nieuwe bestemming als gastatelier van het Vincent van GoghHuis, waar hedendaagse kunstenaars in de voetsporen treden van hun voorgangers.