De Spoordonkse Watermolen - Spoordonk

De Spoordonkse Watermolen (gelegen aan de Beerze tussen Oirschot en Spoordonk) werd al in 1320 in geschriften genoemd en hoorde bij kasteel Ten Bergh, binnen de Heerlijkheid Oirschot. Het is de laatst overgebleven molen langs de Beerze, waar in totaal vijf watermolens hebben gestaan. Begin 1900 was de molen nog een dubbele graan- en oliemolen. In 1868 zijn de houten molengebouwen vervangen door het huidige langgerekte gebouw met in het midden ruimte voor twee schepraderen. Het oostelijk deel bevatte de korenmolen en het westelijk deel bood vroeger plaats aan de oliemolen. In de voormalige oliemolen bevindt zich nu een woning en een scheprad voor energieopwekking.

Lange tijd was de molen achtereenvolgens eigendom van de adellijke families De Merode en Sweers de Landas en werd in 1844 verpacht aan de familie Van Esch. In 1900 werd deze familie de officiële eigenaar. De huidige mulder, Emiel van Esch, is een nazaat is van deze familie. Zodra hij zelf de molen in bezit kreeg, heeft hij dit rijksmonument met veel liefde grondig gerestaureerd. Met zijn gezin bewoont hij een deel van het molengebouw, het andere gedeelte benut hij om te malen. Van Esch ziet het liefst dat de in zijn molen gemalen granen worden gebruikt voor typische streekproducten. De mulder hoopt in de naaste toekomst oude jenever te kunnen stoken, in samenwerking met het likeurmuseum in Hilvarenbeek. Dat doet dan ook weer recht aan de vaak gefotografeerde reclame op de molen van het verdwenen merk "Wyers Oude Jenever".

Bij de molen is een koffiehuis gebouwd, waar molenbezoekers een lekkere versnapering kunnen nuttigen. In 2012 kwam in de molen weer een tweede scheprad in bedrijf. Nu voor de opwekking van elektrische energie. Dit rad heeft een doorsnede van 6,50 meter, heeft 40 schoepen met een breedte van 80 cm. Het nieuwe rad is qua ontwerp identiek aan het andere waterrad, alleen 1 meter groter in diameter. Oorspronkelijk was het oude rad van de oliemolen ook 6,50 meter in doorsnede.