Borstbeeld Jan Adriaanszoon Leeghwater - Middenbeemster

Het borstbeeld van Leeghwater in Middenbeemster is het werk van Daniël Cornelis (Niel) Steenbergen (1911-1997), een beeldhouwer, medailleur, tekenaar en edelsmid. Steenbergen studeerde aan de Rijksakademie van beeldende kunsten in Amsterdam. De buste van de Rijpenaar was zijn eerste opdracht.

Het borstbeeld werd geplaatst voor Het Heerenhuis, een monumentaal pand uit 1826 dat staat op de plek van het oorspronkelijke Raadhuis van Middenbeemster (1640). De onthulling vond plaats in 1937, een tijd waarin Nederland zijn Gouden Eeuw en ingenieurskunst opnieuw omarmde. Leeghwater werd in die periode steeds meer gepresenteerd als hét boegbeeld van de Nederlandse strijd tegen het water. Maar in hoeverre is die reputatie terecht en rechtvaardigt deze de borstbeelden en plaquettes in zijn eer en de vernoeming van 61 straten en 2 gemalen?

Jan Adriaanszoon Leeghwater wordt vaak geroemd als de man die eigenhandig de grote droogmakerijen van de 17e eeuw tot stand bracht. In werkelijkheid was hij een bekwame opzichter en molenmaker, maar nooit de leidinggevende ingenieur. Hij werkte mee aan diverse projecten, maar zijn invloed werd later sterk overdreven. Zijn Haarlemmermeerboeck (1641) maakte hem beroemd, maar bevatte een technisch en financieel onrealistisch plan. In de 19e eeuw, toen het Haarlemmermeer eindelijk werd drooggelegd, ontstond de behoefte aan een herkenbaar gezicht voor de Nederlandse waterbouwkunde – en zo groeide Leeghwater uit tot een mythisch icoon, groter dan zijn werkelijke rol rechtvaardigt.

Foto onthulling: Nationaal Archief
Litho Leeghwater: H.J. Backer via Stadsarchief Amsterdam.
Foto plaquette: Stadsarchief Amsterdam