Pittoreske premium fietstocht op de Utrechtse Heuvelrug

Verborgen vennetjes en kleine kronkelwegen

Naar Austerlitz via de bossen rond Zeist

Onze fietstocht begint bij Slot Zeist, een prachtig 17e eeuws kasteel dat een van de bekendste historische gebouwen in de regio is. Voor nu laten we Slot Zeist even links liggen en volgen de Slotlaan, de hoofdweg vanuit het kasteel, naar het noorden. De Slotlaan zelf is niet bijzonder, hoewel je er goed kunt winkelen. De bossen van de Utrechtse Heuvelrug trekken echter onze aandacht, dus we fietsen snel verder.

De Verlengde Slotlaan, omringd door prachtige, sprookjesachtige villa's, leidt ons naar het Krakelingse Bos. Dit bos is een prachtig natuurgebied dat populair is bij wandelaars, fietsers en natuurliefhebbers. We begrijpen goed waarom: het bos staat bekend om zijn gevarieerde landschap met dichte bossen, open velden, kleine vennen en schilderachtige fiets- en wandelpaden. De flora en fauna zijn divers, met talloze boomsoorten, planten en dieren die hier hun thuis hebben gevonden. Bij een van de vennen nemen we een korte pauze en genieten we vanaf een bankje van het uitzicht op het begraasde heideveld en het ven.

Een kronkelig bospad door schitterende loofbossen leidt ons verder naar het Theatercafé Beauforthuis in Austerlitz. Dit markante gebouw heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot het midden van de 19e eeuw. Het werd opgericht door Johannes Stoop, een bankier die zich inzette voor de sociale omstandigheden van de lokale bevolking. Hij transformeerde boerderij Heidenoord tot een landbouwschool en bouwde een kerk voor de gemeenschap. Deze kerk functioneerde tot 1984, waarna het gebouw een nieuwe bestemming kreeg als cultureel centrum. Het Beauforthuis is ook een ideale plek voor een kop koffie, ofwel in het charmante 'voorhuis' of bij mooi weer op het gezellige terras buiten.

Bossen bij Zeist en Austerlitz

Door naar Maarn op de Utrechtse Heuvelrug

We vervolgen onze route en komen al snel in het dorpje Austerlitz. Dit dorpje ontstond als kampement voor Napoleontische troepen in de vroege 19e eeuw. Na hun vertrek lieten ze de beroemde Pyramide van Austerlitz achter, een monument dat herinnert aan de Franse overheersing. De route leidt niet langs deze piramide, maar wel door het dorp zelf.

Kort daarna bereiken we het landgoed Noordhout. Dit uitgestrekte natuurgebied vormt samen met Bornia en Heidestein het grootste aaneengeschakelde gebied van het Utrechts Landschap. In de 18e eeuw bestond Noordhout nog uit bos en heide, met oudere begroeiing dan de omliggende bossen. Sinds het gebied in 1979 door het Utrechts Landschap werd aangekocht, bevat het landgoed naald- en gemengde bossen, heidevelden, stuifzanden en akkerlanden. Halverwege de prachtige bossen passeren we een lange open vlakte in het bos, waar ooit een gasleiding is aangelegd. Op de plek waar de bomen zijn gekapt, is nu heidevegetatie ontstaan. Op deze zonnige augustusdag is de strook door het bos extra mooi, want de heide staat volop in bloei!

Aan het einde van het fietspad door de fraaie bossen zien we een prachtig landhuis. Het blijkt Villa 't Stort te zijn, een landhuis dat begin 20e eeuw in chaletstijl is gebouwd. Een leuk feitje: tot 2005 gebruikte de NOS het landhuis als het officiële huis van Sinterklaas. Tegenwoordig worden de villa en het bijbehorende koetshuis verhuurd als kantoorruimte. Het landgoed ligt dicht bij de drukke Amersfoortseweg bij Maarn, maar gezien de enorme parktuin aan de voorkant verwachten we niet dat ze daar in het landhuis last van hebben.

Villa 't Stort bij Maarn

Na de Utrechtse Heuvelrug door naar de Gelderse Vallei

Volgens de fietsroute app van Fietsnetwerk.nl is er vlak bij Villa 't Stort een interessant afstapmoment: het Maarnse Zandgat. Dit voormalige zandwinningsgebied heeft zich door de jaren heen ontwikkeld tot een waardevol en prachtig natuurgebied met bijzondere flora en fauna. Het is maar een klein stukje omrijden vanaf de route, maar zeker een bezoek waard, weten we uit ervaring. We hebben hier namelijk meerdere keren gewandeld. Omdat we het kleine natuurgebied al redelijk goed kennen, besluiten we door te fietsen.

We rijden dwars door het villarijke dorpje Maarn en langs de schitterende golfbaan van Golfclub Anderstein. Direct daarna verandert het landschap. De bossen maken plaats voor rustieke landerijen met idyllische boerderijen en de glooiingen worden minder. We zijn nu aangekomen in de Gelderse Vallei: een uitgestrekt en gevarieerd landschap dat zich uitstrekt tussen grofweg Amersfoort en Arnhem. Dit gebied, dat deel uitmaakt van de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug, staat bekend om zijn rijke natuur, agrarische landschappen en historische dorpen. De vallei is een belangrijke habitat voor verschillende plant- en diersoorten, waaronder reeën en vele vogel- en insectensoorten.

Het is vooral de volmaakte rust die ons opvalt terwijl we over de Monnickendijk fietsen. Het lijkt wel alsof we met onze fietsen een eeuw terug in de tijd zijn gegaan. Om ons heen zien we niets dan sappig groene weilanden waarin koeien en geiten vredig grazen. De grenswal waar we overheen rijden, werd begin de 12e eeuw door monniken aangelegd, vandaar de naam van de dijk.

Op weg naar de Gelderse Vallei

Educatief Centrum Grebbelinie - "Opdat wij niet vergeten"

Het volgende afstapmoment op onze route is een gerenoveerde boerderij, gelegen op een steenworp afstand van het Valleikanaal. Aan de weg staat een bord met de tekst: Educatief Centrum Grebbelinie - "Opdat wij niet vergeten". Dit wekt onze nieuwsgierigheid, dus fietsen we de oprit op naar een van de bijgebouwen van de boerderij. Daar komen we in gesprek met een vrijwilliger van de stichting Grebbelinie.

Wanneer ik de vriendelijke man vertel dat ik een blog schrijf over onze fietstocht, begint hij enthousiast te vertellen. Aangezien onze kennis over de Grebbelinie wat is vervaagd, geeft hij ons een korte samenvatting. We leren dat de Grebbelinie in het midden van de 18e eeuw is aangelegd. Deze meer dan 60 kilometer lange waterlinie strekt zich uit van de Nederrijn bij Rhenen tot het Eemmeer. Door de jaren heen is de linie uitgebreid en onderhouden door Nederland, de Fransen tijdens hun bezetting, en de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog.

De linie was lange tijd verwaarloosd, maar kreeg in 1936 weer aandacht met de aanleg van het Valleikanaal. Begin 1940 werd de Grebbelinie de belangrijkste verdedigingslinie om de grote steden te beschermen tegen Duits geschut. Tijdens de Tweede Wereldoorlog vonden er heftige gevechten plaats, vooral bij de Grebbeberg, maar ook in Woudenberg en Scherpenzeel.

Om deze geschiedenis te behouden, werd in 2005 de stichting opgericht. De vrijwilliger nodigt ons uit om het museum te bezoeken. In dit museum zijn wapens, uniformen en andere voorwerpen uit de periode 1940-1945 te zien. Daarnaast is er een buitenexpositie met replica's van loopgraven en kazematten. We moeten echter snel verder, maar spreken af om het museum binnenkort alsnog te bezoeken.

Educatief Centrum Grebbelinie

Het Leersumse Veld

We zetten onze fietstocht voort langs delen van de Grebbelinie en rijden vervolgens door het agrarische landschap richting de A12. Zodra we het viaduct over de snelweg nemen, lijkt de Gelderse Vallei te verdwijnen. De bossen van bosreservaat De Heul en boswachterij Leersum domineren het landschap. We bereiken het volgende afstapmoment van de fietstocht: het Leersumse Veld.

Het Leersumse Veld is een uitgestrekt natuurgebied dat bekendstaat om zijn gevarieerde landschap van heidevelden, bossen, zandverstuivingen en graslanden. Dit gebied herbergt een rijke biodiversiteit, met diverse plant- en diersoorten die typisch zijn voor heide- en bosgebieden. In de lente en zomer bloeien er kleurrijke heideplanten, zoals nu. Het gebied is een belangrijke habitat voor vogels zoals de boomleeuwerik en de nachtzwaluw. De afwisseling tussen open heide en dichte bossen maakt het aantrekkelijk voor talloze dieren, maar ook voor wandelaars en fietsers zoals wij!

Bij een picknicktafel aan een heideveld zetten we onze fietsen neer. Dit lijkt ons de ideale plek voor een lunch, met uitzicht op de schitterende bloeiende heide. Na een goede tien minuten stappen we weer op de fiets om koers te zetten naar het volgende afstapmoment: stormpad Leersum. We herinneren ons het voorval nog als de dag van gisteren. Het is inmiddels jaren geleden dat een valwind in Leersum vele hectares bos verwoestte. Bij het bos Breeveen ligt nu een vlonderpad waar je de schade van toen kunt zien. Het mooie is dat je hier ook kunt observeren hoe de natuur zich op wonderbaarlijke wijze herstelt.

Leersumse Veld

De talrijke kastelen en buitenplaatsen op de Utrechtse Heuvelrug

Het laatste gedeelte van onze fietstocht op de Utrechtse Heuvelrug is het meest indrukwekkende. De route leidt ons langs kastelen en de buitenplaatsen van de Stichtse Lustwarande terug naar Zeist. Een van de eerste buitenplaatsen die we tegenkomen is het kasteel Broekhuizen in Leersum. Dit kasteel, dat dateert uit het begin van de 19e eeuw, is sinds 2016 omgevormd tot een prachtig hotel. Het restaurant dat erbij hoort, heeft een vermelding in de Michelingids. Een leuk feitje: van 2013 tot en met 2016 werd in de kasteeltuin het populaire televisieprogramma "Heel Holland Bakt" opgenomen.

Vervolgens fietsen we langs kleinere landgoederen verder naar de Langbroekerdijk. Langs deze dijk liggen verschillende buitenplaatsen, waarvan de een nog mooier is dan de ander. We stoppen even bij Ridderhofstad Hindersteyn. Dit kasteel, dat stamt uit 1300, is niet voor niets een van de afstapmomenten van de route. Omdat we het landgoed niet mogen betreden, maken we vanaf de dijk enkele foto's. Ook bij een ander kasteel aan de Langbroekerdijk stappen we, net als enkele andere fietsers, even af. We zijn nu bij Ridderhofstad Sterkenburg, een prachtig kasteel en hotel uit de 13e eeuw.

Naarmate we dichter bij Driebergen en Zeist komen, neemt het aantal buitenplaatsen verder toe. Al deze buitenplaatsen maken deel uit van de eerder genoemde Stichtse Lustwarande: buitenplaatsen die rijke Hollanders rond 1800 lieten bouwen om af en toe aan de drukte van de stad te ontsnappen. Elk van deze gebouwen is een prachtig voorbeeld van architectuur. Toch is de bloeiende heide aan het einde van onze fietstocht voor ons de echte kers op de taart. Het vormt een meer dan waardige afsluiting van een geweldige fietstocht door de bosrijke Utrechtse Heuvelrug en de landelijke Gelderse Vallei.

Heide op de Utrechtse Heuvelrug

Premium routes op het fietsnetwerk.nl

We fietsen regelmatig een doorgaans fraaie route van Fietsnetwerk.nl. Dit was echter onze eerste "premium" fietsroute. Bij dit type fietsroute kregen we uitgebreidere, interessante achtergrondinformatie en leuke feitjes over de plekken die we bezochten. We vinden de premiumroute dan ook een welkome aanvulling op het toch al uitgebreide aanbod van fietsroutes!

Probeer de fietsroute zelf:

Naar de route