Utrecht, Leidsche Rijn, Vleuten

De katholieke kerk hield en houdt van pracht en praal, en van weelderig gedecoreerde godshuizen. Honderden jaren lang was ze voor kunstenaars en ambachtslieden dan ook de belangrijkste opdrachtgeefster. In de stad Utrecht, waar een bisschop zetelde, leidde dat tot talloze kerken vol schilderingen, wandkleden, beelden, koperslagers- en edelsmidswerk. En edelsmeden, dat konden ze in Utrecht. Tot in de achttiende eeuw werden in grote ateliers met de hand kerkelijke gebruiksvoorwerpen als kelken, monstransen en doopvonten gemaakt, meestal van zilver. De adel en vermogende burgers kochten sieraden en kleinere gebruiksvoorwerpen, vaak van goud en edelstenen.

Met de komst van de stoommachine veranderden die ateliers in fabrieken. Ze produceerden zowel stukken goedkoper als in flinke hoeveelheden. Edelsmidswerk werd zo voor een veel groter publiek betaalbaar. In de Utrechtse binnenstad floreerden tot ver in de twintigste eeuw legendarische maakbedrijven als Brom, van Roosmalen en Noyons. Maar met een teruglopend aantal gelovigen hadden de kerken steeds minder te besteden, en de productie van sieraden en kleine gebruiksvoorwerpen werd verplaatst naar lagelonenlanden. De grote Utrechtse werkplaatsen moesten uiteindelijk sluiten.

Nu, in de 21ste eeuw, zijn consumenten opnieuw op zoek naar unieke, handgemaakte sieraden van goud, zilver, edelstenen en soms van nieuwe metalen als titanium. Die vinden ze in kleinere ateliers verspreid over de stad. De cirkel is rond: de ambachtelijke edelsmeden zijn terug.

Veel van de enorme hoeveelheden kerkelijk zilver en goud in Utrecht is in de loop der eeuwen omgesmolten. Wat er nog over is, staat uit veiligheidsoverwegingen niet langer voor het grijpen op altaren of in een gemakkelijk toegankelijke sacristie. Aan het begin van deze fietsroute kun je ze wel gaan bekijken in de Schatkamer van het Catharijneconvent. Aan het einde, na een rit door het wonderschone Maximapark in stadsdeel Leidsche Rijn, kun je genieten van het prachtige pand van de Nederlandse Munt, waar edelsmeden en graveurs tot 2020 munten maakten voor landen uit de hele wereld. En maar een paar passen opzij van de route kun je, als hun rolluiken open zijn, de etalages van een aantal hedendaagse goudsmeden bekijken. Of, mocht je in bekoring geleid raken, naar binnen stappen en uitproberen of een van hun waren je past.


Deze Premium fietsroute is samengesteld door onze redacteur: Wilmie Geurtjens