Emmen, Emmer-Compascuum, Barger-Compascuum

Emmer-Compascuum en Barger-Compascuum zijn de enige twee plaatsen in Nederland met 'compascuum' in hun naam. Ze liggen ook nog eens vlak naast elkaar in het oosten van Drenthe. In de lokale volksmond worden de twee ook wel afgekort tot 'Compas'. Welke er dan bedoeld wordt, dien je uit de context te ontcijferen. Maar wat betekent het en hoe zijn de dorpen ontstaan? Dat ontdek je met deze fietsroute.

Het woord "Compascuum" komt uit het Latijns en is een samenstelling van 'com' (Nederlands: samen), en 'pascua' (Nederlands: weidegrond). Gemeenschappelijke weidegrond, dus. Hier gebruikten boeren het land gezamenlijk voor hun vee. 'Emmer' en 'Barger' verwijzen naar de nabijgelegen plaatsen Emmen en Nieuw-Amsterdam, voorheen Bargen. De namen weerspiegelen de historische band tussen beide Compascuums én het veengebied waar alles begon.

Deze regio is ontstaan als veenkolonie, waar in de 19e eeuw grootschalige turfwinning plaatsvond. Turf, gedroogd veen, was de brandstof van die tijd. Het landschap werd compleet getransformeerd: rechte kanalen, strakke akkers en lange lintdorpen kwamen in de plaats van ondoordringbare moerassen. Dit patroon is nog steeds zichtbaar in het landschap. Fiets langs de kanalen en je ziet hoe de huizen en boerderijen als kralen aan een ketting liggen, een typisch kenmerk van veenkolonies.