Veendam, Borgercompagnie, Muntendam

Fiets met ons mee door de Groningse Veenkoloniën. Langs uitgestrekte landschappen, sfeervolle dorpen en oude kanalen ervaar je hoe dit gebied zich door de eeuwen heen heeft ontwikkeld.

Tijdens deze tocht fiets je dwars door het natuurgebied ‘Oude Veenkoloniën’, een landschap dat gevormd werd door eeuwenlange turfwinning. Waar vroeger uitgestrekte moerassen lagen, ontstond een karakteristiek veenkoloniaal landschap met lange, rechte kanalen en vaarten die destijds werden gebruikt voor het transport van turf. Deze waterwegen, samen met de karakteristieke lintdorpen, geven de omgeving een unieke uitstraling. Terwijl je fietst, zie je overal nog de sporen van dit verleden: kaarsrechte sloten, historische bruggen en monumentale boerderijen die ooit toebehoorden aan de veenbazen en schippers. Dit landschap vertelt het verhaal van hard werken, handel en vooruitgang.

Borgercompagnie is een typisch veenkoloniaal lintdorp dat in de 17e eeuw werd gesticht door Groningse burgers (‘borgers’) om het veen te ontginnen. Langs het voormalige Borgercompagniesterdiep zie je hoe langgerekt het dorp is: de historische boerderijen bevinden zich allemaal aan het kaarsrechte kanaal.

Ook Veendam is een stad die dankzij de turfwinning uitgroeide tot een bloeiend handelscentrum. In de 17e eeuw was het het centrum van de Groninger Veenkoloniën. Onderwijs nam al vroeg een belangrijke plaats in de stad. In de 19e eeuw was er al sprake van een uitgebreid onderwijsaanbod. Zo waren er een lagere school, hoofdscholen, bijscholen, een peuterspeelzaal, VWO, praktijkschool, MBO, een Franse en Latijnse school en een gespecialiseerde zeevaartschool. Het gebouw waarin het huidige Veenkoloniaal Museum zit gevestigd, was de eerste 'Rijks Hoogere Burgerschool' van Nederland. Dit type onderwijs was al in 1866 opgericht. In 1911 opende dit inmiddels monumentale gebouw haar deuren.

Dat de zeevaart en scheepsbouw belangrijk waren in deze regio, laat ook het historische scheepswerf in Sappemeer zien. Deze industrie droeg bij aan de plaatselijke welvaart.

Muntendam is ontstaan rondom een dam in de Munter Ee. Dit dorp heeft een eigen unieke geschiedenis, waarin handelaren – bekend als ‘appelsienen’ – met hun waar door de regio trokken. Hier ervaar je de overgang van de Veenkoloniën naar het Oldambt, met weidse uitzichten en waterlopen die de omgeving doorkruisen. Maak een laatste stop bij een historisch punt of een idyllisch bankje langs de route, voordat je terugkeert naar je startpunt.

Foto: ©Nationaal Archief