Adellijk Achterhoek: van roofridderburchten tot statige kastelen
Lochem, Vorden, Almen
Het is tegenwoordig nauwelijks voor te stellen, maar in de middeleeuwen was het stukje Achterhoek waar Lochem en Vorden toe behoren een onbegaanbaar moerassig gebied. Het was strategisch gezien de ideale plaats om, te midden van de moerassen, een versterkt kasteel te bezitten. Handig als een roofridder zoals Sweder Rodebaert van Wisch terugkwam van een rooftocht. Kasteel de Wildenborch was dan de ideale schuilplaats om de verzamelde schatten te verbergen en ook zelf buiten bereik te blijven van wraakzuchtige lieden. Dit waren meestal de rechtmatige eigenaren van de geroofde goederen. De heren van Wisch hielden rond 1372 regelmatig rooftochten in het Graafschap Zutphen en Overijssel. Woedende burgers belegerden met regelmaat de versterkte burcht, maar zonder resultaat. Toch gaf 150 jaar later de toenmalige kasteelheer ─ Johan van Wisch ─ zich onder dwang over aan hertog Karel van Gelre. Wanneer je nu langs het imposante en gerestaureerde kasteel komt, is er nog weinig te merken van haar roemruchte verleden. Het landgoed is toegankelijk, maar het gebouw zelf niet. De Wildenborch staat als kasteel niet op zichzelf in dit prachtige gebied. Het dorp Vorden staat bekend als het kastelendorp omdat het maar liefst acht kastelen kent. Vorden zelf is ontstaan als doorwaadbare plaats in de strategisch gelegen beek die daar stroomde. In de nabijheid van de beek werden kastelen gebouwd. Het bezit van een kasteel was van groot belang voor de persoon die het zich kon veroorloven zo’n burcht te laten bouwen. Diegene kon dan ridder worden, een adellijke titel krijgen en belangrijke functies in het openbaar bestuur bekleden. Het nadeel was wel dat je vesting het mikpunt werd van plunderaars of veroveraars. Het is de kastelen rondom Lochem en Vorden bespaard gebleven, maar tijdens het rampjaar 1672 zijn veel kastelen in zuidelijk Gelderland door de Franse bezetter geheel of gedeeltelijk verwoest. Kasteelheren kregen de keuze; een aantal Rijksdaalders betalen of je halve kasteel zien verpulveren. Maar ook na betaling werd de adellijke man of vrouw vaak slachtoffer van meedogenloos geweld. Er viel immers wat te halen. Fatsoensnormen werden opzijgezet als men geld rook. De Tachtigjarige Oorlog, die kort daarvóór was geëindigd (1648), had wél sporen nagelaten bij de kastelen rondom Lochem en Vorden. De Spaanse troepen belegerden, plunderden en vernielden kasteel Den Bramel in 1645. Den Bramel blijft een ruïne tot 1720. In de zes jaar die volgen wordt het kasteel in ere hersteld. Kasteel Vorden wordt in 1580 belegerd en geplunderd en dertig jaar later hersteld. Ook van Huis Medler wordt vermoed dat het ten prooi is gevallen aan oorlogsmisdaden. Omdat de Achterhoek in die tijd een bufferzone was tussen de vijandelijke troepen in het oosten en Holland in het westen, gaat vandaag de dag het gerucht dat Willem van Oranje het Graafschap Zutphen wilde verwoesten en wilde ontvolken. De Spaanse legers zouden dan geen voedsel meer vinden in het gebied en verzwakt raken. Verder trekken naar Leiden, Amsterdam en Delft zat er dan niet meer in. Dit blijkt ook uit een angstige brief van het stadsbestuur van Zutphen in 1581, die tot op de dag van vandaag bewaard is gebleven. Dit verwoestingsplan is maar gedeeltelijk gelukt. De versterkte kastelen rondom Vorden lagen in moeilijk te bereiken gebied en hebben de verschillende oorlogen overleefd. De periodes die erna kwamen waren relatief vredig tot aan de Tweede Wereldoorlog toe. In die periode zijn er talloze Nederlandse kastelen zwaar beschadigd geraakt, maar de kastelen en buitenplaatsen in de Achterhoek zijn deze dans ontsprongen. Vaak door erfopvolging kwamen de burchten in handen van de kinderen en kleinkinderen uit het adellijke geslacht. Het is inmiddels een hele klus om de historische gebouwen in goede staat te houden. De Wildenborch, kasteel Vorden, Den Bramel en veel andere kastelen liggen vandaag de dag in bosrijk natuurschoon en zijn (beperkt) toegankelijk. Vooral kasteel Vorden springt in het oog wanneer je van dichtbij de sfeer van een kasteel wilt proeven. Het van oorsprong militaire bouwwerk wordt al vanaf 1315 bewoond. De heren van Vorden waren machtige ridders in het hertogdom Gelre. Hun wapen prijkt nog steeds op de luiken van het kasteel. Sindsdien hebben verschillende adellijke geslachten het kasteel bewoond, waar ze genoten van de voorrechten die hun adellijke status hen gaf. Anno 2024 woont mevrouw Karin de Rouw op het kasteel. Karin voorziet in het onderhoud van het gebouw en verzorgt rondleidingen en audiotours. Het is mogelijk er te overnachten via een Airbnb-constructie. Deze Premium fietsroute is samengesteld door onze redacteur: Martin van Rhee.
| Routebeschrijving | Afstand | Totale afstand | |
|
Start: Tusseler 7, 7241 KA Lochem | 49.7 KM | |
|
Van
14
naar
52
|
2848 M | 2.8 KM | |
| Neem Onder Langs in zuidoostelijke richting | 60 M | ||
| Sla rechts om op Onder Langs te blijven | 453 M | ||
| Sla links om op Onder Langs te blijven | 28 M | ||
| Rechts afbuigen om op Onder Langs te blijven | 1.3 KM | ||
| Ga rechtsaf naar Schoneveldsdijk | 635 M | ||
| Ga iets naar links naar Looweg | 347 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 52 | 0 M | ||
|
Van
52
naar
51
|
4054 M | 4.1 KM | |
| Neem Brinkerinkweg in zuidwestelijke richting | 201 M | ||
| Ga rechts naar Schoneveldsdijk | 152 M | ||
| Ga iets naar links naar Maatweg | 860 M | ||
| Ga iets naar links naar Dollehoedsdijk | 1.7 KM | ||
| Ga iets naar links naar Vordensebinnenweg | 634 M | ||
| Houd rechts aan, tot Vordensebinnenweg | 512 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 51 | 0 M | ||
|
Van
51
naar
57
|
2632 M | 2.6 KM | |
| Neem Vordensebinnenweg in zuidwestelijke richting | 790 M | ||
| Ga linksaf naar Galgengoorweg | 1.8 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 57 | 0 M | ||
|
Van
57
naar
59
|
4306 M | 4.3 KM | |
| Neem Mosselseweg in oostelijke richting | 744 M | ||
| Ga rechtsaf naar Wiersserbroekweg | 3.6 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 59 | 0 M | ||
|
Van
59
naar
65
|
1282 M | 1.3 KM | |
| Neem Kleine Wiersse in zuidwestelijke richting | 329 M | ||
| Sla links om op Kleine Wiersse te blijven | 953 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 65 | 0 M | ||
|
Van
65
naar
64
|
4847 M | 4.8 KM | |
| Neem Wiersseweg in westelijke richting | 2.7 KM | ||
| Ga linksaf naar Wiersserallee | 41 M | ||
| Ga rechts naar Ruurloseweg | 397 M | ||
| Ga linksaf naar Onsteinseweg | 991 M | ||
| Links afbuigen om op Onsteinseweg te blijven | 697 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 64 | 0 M | ||
|
Van
64
naar
63
|
2065 M | 2.1 KM | |
| Neem Onsteinseweg in zuidelijke richting | 355 M | ||
| Ga links naar Schuttestraat | 111 M | ||
| Ga rechtsaf naar Zelledijk | 208 M | ||
| Ga rechtsaf naar Lindeseweg | 1.4 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 63 | 0 M | ||
|
Van
63
naar
62
|
1153 M | 1.2 KM | |
| Neem Lindeseweg in westelijke richting | 90 M | ||
| Ga linksaf naar Zomervreugdweg | 579 M | ||
| Sla rechts om op Zomervreugdweg te blijven | 484 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 62 | 0 M | ||
|
Van
62
naar
93
|
2348 M | 2.3 KM | |
| Neem Lieferinkweg in noordelijke richting | 638 M | ||
| Ga linksaf naar Lindeseweg | 562 M | ||
| Ga rechtsaf naar Waarlerweg | 1.1 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 93 | 0 M | ||
|
Van
93
naar
89
|
2143 M | 2.1 KM | |
| Vertrek in noordwestelijke richting | 651 M | ||
| Ga rechts naar Vordensebosweg | 168 M | ||
| Ga linksaf naar Schuttestraat | 159 M | ||
| Ga linksaf | 74 M | ||
| Ga rechtsaf | 298 M | ||
| Ga rechtsaf naar de Horsterkamp | 321 M | ||
| Ga rechtsaf naar Ruurloseweg | 70 M | ||
| Ga linksaf naar Dorpsstraat | 61 M | ||
| Ga links naar Ruurloseweg | 14 M | ||
| Ga linksaf naar Stationsweg | 4 M | ||
| Ga rechtsaf naar Dorpsstraat | 323 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 89 | 0 M | ||
|
Van
89
naar
86
|
1475 M | 1.5 KM | |
| Neem Dorpsstraat in noordelijke richting | 32 M | ||
| Ga rechtsaf naar Burgemeester Galleestraat | 413 M | ||
| Ga linksaf naar Almenseweg | 178 M | ||
| Ga rechtsaf naar Overweg | 95 M | ||
| Ga linksaf naar Zelstweg | 757 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 86 | 0 M | ||
|
Van
86
naar
81
|
3323 M | 3.3 KM | |
| Neem Lekkebekje in westelijke richting | 722 M | ||
| Ga rechtsaf naar Almenseweg | 178 M | ||
| Ga linksaf | 502 M | ||
| Ga rechtsaf | 28 M | ||
| Ga rechtsaf | 179 M | ||
| Ga links naar Almenseweg | 632 M | ||
| Ga linksaf naar Gazoorweg | 1.1 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 81 | 0 M | ||
|
Van
81
naar
44
|
3073 M | 3.1 KM | |
| Neem Warkenseweg in noordelijke richting | 1.4 KM | ||
| Ga linksaf naar Oude Borculoseweg | 817 M | ||
| Ga linksaf naar Lochemseweg | 17 M | ||
| Ga rechtsaf naar Oude Warkenseweg | 757 M | ||
| Links afbuigen om op Oude Warkenseweg te blijven | 36 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 44 | 0 M | ||
|
Van
44
naar
49
|
2478 M | 2.5 KM | |
| Neem Lage Lochemseweg in oostelijke richting | 937 M | ||
| Sla links om op Lage Lochemseweg te blijven | 731 M | ||
| Ga rechtsaf | 91 M | ||
| Ga rechtdoor naar Stuw Besselink | 28 M | ||
| Ga in de aangegeven richting | 255 M | ||
| Ga rechtsaf | 436 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 49 | 0 M | ||
|
Van
49
naar
45
|
423 M | 0.4 KM | |
| Neem Whemerweg in zuidoostelijke richting | 393 M | ||
| Ga links naar Berkelweg | 30 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 45 | 0 M | ||
|
Van
45
naar
46
|
3170 M | 3.2 KM | |
| Neem Dorpsstraat in oostelijke richting | 812 M | ||
| Ga rechtdoor naar Ehzerallee | 1.1 KM | ||
| Ga iets naar rechts | 12 M | ||
| Ga iets naar rechts | 377 M | ||
| Ga rechtsaf | 51 M | ||
| Ga links naar Velhorstpad | 4 M | ||
| Ga in de aangegeven richting | 335 M | ||
| Ga rechts naar Velhorst | 453 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 46 | 0 M | ||
|
Van
46
naar
16
|
1511 M | 1.5 KM | |
| Neem Lageweg in oostelijke richting | 1.5 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 16 | 0 M | ||
|
Van
16
naar
15
|
4539 M | 4.5 KM | |
| Neem Lageweg in noordoostelijke richting | 1.3 KM | ||
| Ga linksaf naar Kijksteeg | 3.2 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 15 | 0 M | ||
|
Van
15
naar
13
|
974 M | 1 KM | |
| Neem Tramstraat in zuidoostelijke richting | 278 M | ||
| Ga rechtsaf naar Mauritsweg | 20 M | ||
| Ga iets naar links naar Walderstraat | 350 M | ||
| Ga links naar Molenstraat | 107 M | ||
| Ga rechtsaf naar Oosterwal | 19 M | ||
| Ga linksaf naar Oosterbleek | 20 M | ||
| Sla rechts om op Oosterbleek te blijven | 180 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 13 | 0 M | ||
|
Van
13
naar
14
|
1099 M | 1.1 KM | |
| Neem Graaf Ottoweg in westelijke richting | 51 M | ||
| Ga rechts naar Tuinstraat | 4 M | ||
| Ga linksaf naar Oosterwal | 187 M | ||
| Ga links naar Smeestraat | 12 M | ||
| Ga rechtsaf naar Graaf Ottoweg | 286 M | ||
| Ga iets naar rechts naar Zutphenseweg | 297 M | ||
| Ga linksaf | 6 M | ||
| Ga rechtdoor naar Tusseler | 11 M | ||
| Sla rechts om op Tusseler te blijven | 245 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 14 | 0 M |