De Veluwe, een sprong terug naar de 19e eeuw
Elspeet, Garderen, Staverden
Al eeuwenlang zijn het geluid van de stilte en de zoete geur van rust kenmerkend voor de Veluwe. Misschien is dat de reden van jouw bezoek, maar ook aan het einde van de 19e eeuw lonkte de Veluwe al. We duiken in het leven van twee opmerkelijke dames die eind 19e eeuw het westen verruilden voor de Veluwe: Blanche Douglas Hamilton en Helene Kröller-Müller. We fietsen door de Ermelose Heide en het Speulder- en Sprielderbos. Het landschap is met de tijd veranderd maar ademt historie. Alles waar je vandaag langs fietst was er toen ook al: de landgoederen, de schaapskooien, de nederig-makende natuur en zelfs de in de route opgenomen horecagelegenheden. Misschien dronken Blanche of Helene hier ooit wel een kopje thee. De in 1876 aangelegde spoorlijn van Amersfoort naar Zutphen was de tweede spoorlijn in Nederland en maakte de Veluwe bereikbaar voor velen. De dorpen Nunspeet en Elspeet trokken veel kunstenaars aan. De verftube was net uitgevonden dus op locatie schilderen werd ontzettend populair. In de periode 1890 tot 1950 woonden zo’n 200 beeldende kunstenaars tijdelijk in deze regio. Een aantal van hen logeerde vaak langere tijd in Herberg de Zwaan in Elspeet. Onder hen waren slechts twee vrouwen. Eén van hen was Blanche Douglas Hamilton, een veertigjarige ongetrouwde Engelse dame, die zich blijvend in het dorp vestigde. Hoe zij in Elspeet terecht kwam is nooit achterhaald maar ze kon het uitstekend vinden met de bewoners van het dorp die zich meestal niet bemoeiden met de nieuwkomers. Het was een vrijgevochten dame die zeker niet aan Elspeet vastgeroest zat getuige de tekeningen gemaakt in onder andere Jeruzalem, Carnac en Corsica. De mensen konden haar naam moeilijk uitspreken en noemden haar gemakshalve ‘de juffer’. Ook Miss Hamilton tekende veel in de natuur. Veel van haar tekeningen hebben Elspeet als onderwerp: Elspeetse boerderijen met schaapskooien en kudden schapen. We komen deze vandaag al fietsend ook tegen en zowel de heide als de schaapskuddes roepen nog steeds een gevoel van verwondering op. Een groot aantal werken van Miss Hamilton zijn in het bezit van Teylers Museum in Haarlem. Naast de kunstenaars was er nóg een groep die naar de Veluwe trok: Welgestelden uit het westen, onder andere rijk geworden door de industriële revolutie snakten eind 19e eeuw naar ruimte en frisse lucht en vonden dit op de Veluwe. Het verblijf van de Koninklijke familie, Kroondomein het Loo, had een aanzuigende werking. Er werden jachthuizen gebouwd en landgoederen opgeknapt. De jacht was in deze tijd hét tijdverdrijf voor industriëlen en adel. Het Haagse echtpaar Kröller-Müller verdiende een fortuin dankzij de neutraliteitspolitiek van Nederland in de eerste wereldoorlog en kocht iets oostelijker enorme stukken land, bedoeld om te pronken en te jagen. Helene Kröller-Müller had daarnaast de droom om kunst en natuur te verbinden. Als dochter van een Duitse industrieel kwam zij pas in aanraking met kunst toen ze een jetset leven leidde in Den Haag samen met haar man Anton en hun 4 kinderen. Ze ontmoette de bekende schilder en kunstcriticus H.P. Bremmer en dankzij haar fortuin en zijn lessen in vooral moderne kunst ontstond er een enorme kunstcollectie waaronder veel werken van Vincent van Gogh, een schilder waar destijds niemand in geloofde. In 1911 werd Helene ernstig ziek. Geconfronteerd met haar eigen sterfelijkheid besloot ze haar kunstcollectie onder te brengen in een museum. Door de recessie werd dit een moeizaam proces maar Helene zette toch door. In 1938 opende het Kröller-Müller museum in Otterlo. Helene stierf een jaar later. De Veluwe was voor Blanche en Helene een plek waar zij elk op hun eigen wijze kunst konden verbinden aan de natuur. Nu, honderd jaar later lijkt het alsof we kijken door hun ogen en voelen we dezelfde verwondering voor dit unieke landschap. De Veluwe was, is- en blijft een voedingsbodem voor creativiteit en dromen die uit kunnen komen. Foto Helene Kröller-Müller : Fotoarchief Kröller-Müller Museum, Otterlo Foto Blanche Douglas Hamilton: SNWV Nunspeet- Collectie Noord-Veluws Museum Nunspeet Deze premium fietsroute is samengesteld door onze redacteur: Yvonne Vlaskamp
| Routebeschrijving | Afstand | Totale afstand | |
|
Start: Stakenbergweg , 8075 RE Nunspeet | 37.5 KM | |
|
Van
73
naar
24
|
3327 M | 3.3 KM | |
| Neem Stakenbergweg in zuidwestelijke richting | 1.2 KM | ||
| Ga rechts naar Oude Zwolseweg | 2.1 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 24 | 0 M | ||
|
Van
24
naar
84
|
215 M | 0.2 KM | |
| Neem Jonkheer Doctor C.J. Sandbergweg; Jhr. Dr. C.J. Sandbergweg in noordwestelijke richting | 150 M | ||
| Sla links om op Jonkheer Doctor C.J. Sandbergweg; Jhr. Dr. C.J. Sandbergweg te blijven | 65 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 84 | 0 M | ||
|
Van
84
naar
83
|
2346 M | 2.3 KM | |
| Vertrek in zuidwestelijke richting | 778 M | ||
| Ga iets naar links | 1.6 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 83 | 0 M | ||
|
Van
83
naar
11
|
246 M | 0.2 KM | |
| Neem Postweg in westelijke richting | 3 M | ||
| Ga linksaf | 142 M | ||
| Ga links naar Flevoweg | 18 M | ||
| Sla rechts om op Flevoweg te blijven | 34 M | ||
| Ga linksaf naar Tonnenberg | 49 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 11 | 0 M | ||
|
Van
11
naar
96
|
376 M | 0.4 KM | |
| Vertrek in westelijke richting | 352 M | ||
| Ga rechtsaf | 24 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 96 | 0 M | ||
|
Van
96
naar
79
|
2341 M | 2.3 KM | |
| Neem Postweg in westelijke richting | 2.3 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 79 | 0 M | ||
|
Van
79
naar
5
|
1572 M | 1.6 KM | |
| Neem Postweg in zuidwestelijke richting | 1.6 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 05 | 0 M | ||
|
Van
5
naar
48
|
893 M | 0.9 KM | |
| Neem Postweg in zuidwestelijke richting | 660 M | ||
| Ga in de aangegeven richting | 229 M | ||
| Ga linksaf naar Arnhemse Karweg | 4 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 48 | 0 M | ||
|
Van
48
naar
56
|
1301 M | 1.3 KM | |
| Neem Arnhemse Karweg in zuidelijke richting | 537 M | ||
| Sla links om op Arnhemse Karweg te blijven | 761 M | ||
| Ga linksaf naar Nieuwe Prinsenweg | 3 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 56 | 0 M | ||
|
Van
56
naar
97
|
3379 M | 3.4 KM | |
| Neem Nieuwe Prinsenweg in noordoostelijke richting | 2.7 KM | ||
| Ga in de aangegeven richting | 288 M | ||
| Ga links naar Sprielderweg | 386 M | ||
| Ga rechtsaf | 33 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 97 | 0 M | ||
|
Van
97
naar
59
|
3805 M | 3.8 KM | |
| Neem Kruipad in zuidelijke richting | 3.4 KM | ||
| Ga linksaf naar Garderenseweg | 71 M | ||
| Ga rechtsaf naar Speulderweg | 293 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 59 | 0 M | ||
|
Van
59
naar
60
|
2938 M | 2.9 KM | |
| Neem Paleisweg in noordoostelijke richting | 2.9 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 60 | 0 M | ||
|
Van
60
naar
47
|
3320 M | 3.3 KM | |
| Neem Flevoweg in noordwestelijke richting | 1 KM | ||
| Ga linksaf | 55 M | ||
| Ga in de aangegeven richting | 6 M | ||
| Ga linksaf naar Speulderveld | 2.2 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 47 | 0 M | ||
|
Van
47
naar
1
|
2537 M | 2.5 KM | |
| Neem Hessenmeer in noordelijke richting | 318 M | ||
| Ga rechtsaf naar Koningsweg | 1.3 KM | ||
| Ga rechts naar Flevoweg | 14 M | ||
| Ga linksaf naar Koningsweg | 945 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 01 | 0 M | ||
|
Van
1
naar
86
|
2059 M | 2.1 KM | |
| Neem Uddelermeerweg in noordelijke richting | 1.3 KM | ||
| Ga links naar Uddelermeerweg | 774 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 86 | 0 M | ||
|
Van
86
naar
87
|
1290 M | 1.3 KM | |
| Neem Staverdenseweg in oostelijke richting | 1.3 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 87 | 0 M | ||
|
Van
87
naar
89
|
2281 M | 2.3 KM | |
| Neem Staverdenseweg in oostelijke richting | 1.1 KM | ||
| Sla links om op Staverdenseweg te blijven | 72 M | ||
| Ga linksaf naar Merelweg | 669 M | ||
| Ga rechts naar Stakenbergweg | 448 M | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 89 | 0 M | ||
|
Van
89
naar
88
|
2058 M | 2.1 KM | |
| Neem Nachtegaalweg in noordoostelijke richting | 142 M | ||
| Ga linksaf naar Schapendrift | 1.9 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 88 | 0 M | ||
|
Van
88
naar
73
|
1259 M | 1.3 KM | |
| Neem Schapendrift in noordwestelijke richting | 1.3 KM | ||
| U bent gearriveerd bij knooppunt 73 | 0 M |