Geleen, Maasmechelen, Stein

Limburg is de provincie van de mijnen. Nederland kende in zijn geschiedenis twaalf mijnzetels, allemaal gesitueerd in het zuiden van Limburg. Maar ook vlak over de Belgische grens kent het gebied een mijnhistorie. Toen in het begin van de jaren '60 het aanbod van andere energiebronnen toenam, zoals stookolie, industriekolen en aardgas, werd de vraag naar steenkool steeds minder. In de zeventiger jaren sluit de laatste Limburgse mijn zijn deuren en verloren veel mijnwerkers hun baan. Tijdens deze fietsroute kom je langs de monumenten van de noeste arbeid die in de mijnen is geleverd.

In Geleen stond de grootste mijn van Nederland: Staatsmijn Maurits. Van 1926 tot 1967 werd hier het kooltype 'vetkool' geproduceerd. In de productiejaren is de mijn steeds verder uitgebreid door de schacht te verdiepen naar maar liefst 810 meter en werd er een derde schacht gebouwd. Het voormalige hoofdgebouw is nog altijd terug te vinden op het industrieterrein van Geleen. Rondom het gebouw staan drie kunstwerken die herinneren aan de mijn: het Mijnmonument, het Barbaramonument en het Mozïekmonument Mijn Maurits. Met een kleine afwijking van de knooppuntenroute, kun je het gebouw en de standbeelden bezichtigen.

Verstopt in een wijk bij Lutterade staat een mijnwerkersmonument dat ook wel 'Koempel Sjeng' wordt genoemd. Een 'kompel' is een ander woord voor een mijnwerker, verbasterd van het Duitse woord Kumpel dat 'vriend' of 'makker' betekent. In het Limburgs dialect wordt het geschreven en uitgesproken als 'koempel'. Sjeng Ronkaerts, zelf een oud-mijnwerker, mocht dit beeld in het jaar 2000 onthullen. Dat verklaart gelijk de naam van het bronzen beeld. Maar wist je dat er van dit beeld maar liefst drie exemplaren zijn te vinden in Geleen? Bekijk het afstapmoment en ontdek het verhaal.

Als je Geleen hebt verlaten, steek je de Maas over naar Belgisch Limburg. In het grensstadje Maasmechelen vind je nog meer sporen uit het mijnverleden. Maak een afspraak om het Museum van de Mijnwerkerswoning te bezoeken en boek een wandeling door de bijzondere Tuinwijk in deelgemeente Eisden om de mijntorens te beklimmen. Deze unieke wijk is in de twintigste eeuw gebouwd om de mijnwerkers van de steenkoolmijn in Eisden te kunnen huisvesten. De eerste gebouwen komen al uit 1911. Er werden toen een aantal woningen, vier ingenieursvilla's en een directeurswoning gebouwd. Die laatste is bewaard gebleven in de wijk. In de jaren '20 werd de wijk verder uitgebreid met een klooster, een aparte jongens- en meisjesschool en de Sint-Barbarakerk. De Tuinwijk is vanwege de vele monumentale panden inmiddels beschermd industrieel erfgoed.

De Tuinwijk ligt op de grens van natuurgebied De Kempen. Vanuit de mijntorens heb je op een heldere dag prachtig uitzicht over het natuurgebied. Maak ook een stop bij Brouwerij Kompel, waar de waarden van de mijnwerkers nog altijd worden nageleefd: gelijkheid, saamhorigheid en broederschap. Geïnspireerd door de voormalige mijnindustrie, brouwt Kompel een grote variatie aan speciaalbieren die ze te koop aanbieden in de brouwerijwinkel.

Ter hoogte van het Nederlands Limburgse dorpje Stein steek je de Maas weer over naar de Nederlandse oevers en fiets je terug naar hartje Geleen.