Roosendaal, Oudenbosch, Stampersgat

In Roosendaal is de suikerverwerkende industrie nog altijd volop aanwezig. Zoete producten als Winegums van Red Band, poedersuiker van Van Gilse, Duo Penotti chocoladepasta en Lonka fudge komen vanuit deze stad. De historie van de suikerindustrie in West-Brabant gaat ver terug.

In 1858 werd in Zevenbergen de eerste bietsuikerfabriek van Nederland geopend. Slechts vijftien jaar later stonden 20 van de 33 in Nederland gevestigde suikerfabrieken in West-Brabant. In zeer korte tijd waren hoge schoorstenen en enorme fabrieken verrezen in het vlakke landschap. De suikerfabrieken werden gebouwd in bestaande (turf)havens van plaatsen als Roosendaal, Oudenbosch en Bergen op Zoom. Maar ook in buitengebieden aan bevaarbaar water in gemeenten als Oud Gastel, Dinteloord en Etten-Leur.

Suiker uit suikerbieten onttrekken was een ingewikkeld proces waarvoor dure machines nodig waren. Het kapitaal om suikerfabrieken te realiseren kwam vanuit Amsterdamse industrieële kringen, van enkele Belgische suikerfabriekseigenaren, maar vooral van de lokale kapitaalbezitters zonder enige ervaring in de suikerindustrie. Het was bovenal de voorspelde winstgevendheid die hen tot investeren deed verleiden.

De zeekleigrond in deze streek was zeer geschikt voor de teelt van suikerbieten. Het bevaarbare water zorgde ervoor dat de geoogste bieten vanuit de hele omgeving (vooral uit Zeeland) via schepen eenvoudig aangevoerd konden worden. Ook de nabijheid van spoorlijnen speelde een belangrijke rol.

Ondanks de enorme investeringen, draaiden de fabrieken slechts een deel van het jaar. Dit kwam doordat de suikerbieten direct na de oogst in de suikerfabrieken verwerkt moesten worden omdat anders het suikergehalte terugliep. De oogst van suikerbieten duurde drie tot vier maanden en startte vanaf ongeveer september. Deze verwerkingsperiode werd de bietencampagne genoemd. Nagenoeg alle inwoners van de omliggende dorpen waren destijds bezig met de bietencampagne. Bieten werden vervoerd met karren, schepen en zelfs over een daarvoor aangelegde lokale smalspoorlijn.

Nog steeds telt het westen van Brabant, samen met Zeeland, het grootste aantal suikerbietenboeren in Nederland. Omdat in Dinteloord, nabij Stampersgat, 1 van de 2 laatste overgebleven suikerfabrieken van Nederland staat, vindt de bietencampagne nog ieder jaar plaats. Vrijwel alle suikerbieten in een lijn onder Rotterdam en Nijmegen worden naar de moderne suikerfabriek van Dinteloord gebracht en verwerkt.

Deze fietsroute neemt je mee naar belangrijke suikerdorpen, (oude) suikerfabrieken en huizen van suikerfabrikanten. Trakteer jezelf onderweg op een ijsje of andere zoetwaren.


Deze premiumroute is samengesteld door onze redacteur: Elwin Croeze