Middelburg, Veere, Serooskerke

De Tachtigjarige Oorlog heeft op Walcheren zijn sporen achtergelaten. Vandaag gaan we op zoek naar plekken die ons herinneren aan de strijd die hier, in de zestiende eeuw, uitgevochten is tussen de Spanjaarden en de Geuzen, en ontdekken we wat zich precies heeft afgespeeld in de omgeving tussen, het nu zo rustige, Veere en Vrouwenpolder.

Tijdens de Tachtigjarige Oorlog hoopt Willem van Oranje vurig op een opstand vanuit de bevolking. De verovering van Den Briel op 1 april 1572 was een toevalstreffer. De stad werd slechts ingenomen door de Geuzen (Oranjegezinden) omdat de Spanjaarden niet aanwezig waren.

Op 6 april 1572 komt zijn wens tot opstand uit op het eiland Walcheren. De bewoners van Vlissingen willen niet nog meer Spaanse troepen in de stad onderdak verlenen. Het lukt de woedende menigte om de Spanjaarden met hulp van de Geuzen de stad uit te jagen.

Op het noorden van Walcheren zien de vissers uit Veere een opstand ook wel zitten. Zij hebben een slecht jaar gehad en willen ook geen Spaanse soldaten in hun stad. De vissers zien kans om één van de belangrijkste wapenarsenalen van de Nederlanden in te nemen. Dit gebouw voor opslag van munitie en geschut, waaronder tweeduizend scheepskanonnen, is een paar jaar eerder in Veere geplaatst. Een goede buit dus. Met hulp van de Geuzen wordt Veere op 3 mei 1572 definitief ingenomen.

Om echt overhand te krijgen op Walcheren moeten de Geuzen ook het centraal gelegen Middelburg veroveren. Deze stad is in de 16e eeuw uitgegroeid tot een belangrijke haven en handelsstad. Middelburg is echter een Spaans bolwerk en wordt door de Spanjaarden ten koste van alles verdedigd. Dit is de start van het beleg van Middelburg tussen 1572-1574.

Gedurende deze periode vallen beide partijen elkaar over en weer aan. Zo bestormen eind april 1572 onder leiding van Jerome Tseraert zo’n 1100 geuzen Middelburg. De aanval mislukt en een dag later moeten zij zich terugtrekken.

Op 7 mei 1572 arriveren troepen van de hertog van Alva op het strand bij Breezand in Vrouwenpolder. Binnen twee uur marcheren 1000 Spaanse soldaten naar Middelburg. Een dag later veroveren zij het nabijgelegen Arnemuiden op de Geuzen. De stad raakt zwaar beschadigd en er vallen 400 doden.

Na de overname komen de Spanjaarden dagelijks vanuit Middelburg en Arnemuiden tot aan de stadsmuren van Veere. Het lukt de Geuzen maar net om de aanvallen af te slaan en de Spanjaarden buiten de stad te houden.

Doordat de vestingsteden moeilijk zijn in te nemen, wordt de strijd voornamelijk gevoerd op het platteland. Zo verschijnen op 4 november 1572 zo’n 1500 Geuzen bij het kasteel Westhove. Het kasteel, dat voor het beleg onderdak verleende aan de katholieke bisschop Nicolaas de Castro, wordt veroverd, geplunderd en vervolgens in brand gestoken.

Ook in 1573 gaan de aanvallen door. De Geuzen veroveren vrijwel heel Walcheren en snijden alle handelswegen naar Middelburg af. Hierdoor ontstaan binnen de stadsmuren van Middelburg steeds grotere voedseltekorten. Rond de kerst is het voedseltekort zo nijpend dat er 1500 burgers en soldaten sterven.

Inmiddels is alles wat enigszins te eten is opgegeten, zelfs huisdieren. Ook het geld raakt op. De Spaanse Kolonel Christobal de Mondragon die Middelburg moet verdedigen ziet geen andere keus dan de belegering van Middelburg te beëindigen. Op 4 februari 1574 starten de onderhandelingen tussen Willem van Oranje en de Spaanse kolonel in Fort Rammekens.

Na wat dreigementen over en weer, waaronder het in brand steken van heel Middelburg door de Spaanse kolonel, wordt op 19 februari 1574 het vredesverdrag getekend. Alle Spaanse soldaten en de katholieke geestelijken mogen Middelburg verlaten. Na de val van Middelburg in 1574 is heel Walcheren in handen van Oranje.

Deze premiumroute is samengesteld door onze redacteur: Elwin Croeze