Arnhem, Velp, Oosterbeek

Als dochter van een Britse vader en een Nederlandse moeder van adellijke afkomst, bracht Audrey of Adriaantje, zoals ze thuis genoemd werd, haar eerste levensjaren door in Brussel en Londen. Haar ouders waren sterk pro-Duits en ontmoetten Adolf Hitler tijdens de Reichsparteitag in 1935.

Audrey's ouders scheidden in 1939 en haar moeder Ella haalde Audrey naar Nederland, in de verwachting dat het neutrale Nederland buiten de oorlog zou blijven. Het gezin woonde in Arnhem. Eerst in een eengezinswoning aan Sickeszlaan 7, maar ze verhuisden al snel naar een ruime bovenwoning aan de Jansbinnensingel 8a.

Audrey volgde vol passie balletlessen. Haar eerste publieke voorstelling was in het Musis Sacrum. Dit gebouw werd tijdens de Duitse bezetting gebruikt als Wehrmachtsheim, een gebouw waar soldaten van de Duitse Wehrmacht konden recreëren.

Audrey’s opa, baron van Heemstra, was burgemeester van Arnhem van 1910 tot 1920 en huurde enige tijd kamers in Huis Zypendael, waar Audrey ook vaak te vinden was. Nadat Audrey’s oom Otto door de bezetter gevangen werd genomen en later geëxecuteerd, kwam Ella in 1942 tot inkeer en gaf al haar banden met de bezetter op. Ze trok in bij haar ouders in Villa Beukenhof in Velp aan de Rozendaalselaan 32. De villa is afgebroken en op deze plek staat nu een standbeeldje van Audrey, in brons gegoten.

In 1944 was vrijwel iedereen in Velp door de oorlog geraakt. Veel van de Velpse villa’s waren geconfisqueerd door de bezetter, Joodse inwoners waren weggevoerd of ondergedoken. Al fietsend door Velp kun je je al gauw een beeld vormen hoe spannend het hier geweest moet zijn met Duitse top-militairen als buurman en een enorm netwerk van het verzet aan het werk. De verzetsgroep werd veelal aangestuurd door artsen vanuit Ziekenhuis Velp. Audrey hielp Dr. Visser ’t Hooft in het ziekenhuis en bij illegale muziekuitvoeringen, de zogenaamde ‘zwarte avonden’.

In de nazomer van 1944 werd voorafgaand aan Operatie Market Garden vliegveld Deelen succesvol door de geallieerden gebombardeerd. De Duitse bezetter was hevig geraakt en de situatie werd nijpend. Duitse soldaten wilden ontsnappen aan de goed georganiseerde geallieerde troepen en door gebrek aan leiding werd de situatie onvoorspelbaar. Ella wilde vanwege het gevaar vertrekken uit Velp maar was te laat.

Arnhem werd tijdens de Slag om Arnhem grotendeels verwoest. Op vrijdag 22 september kwam het bevel dat de inwoners van Arnhem hun verwoeste stad moesten verlaten. 95.000 mensen gingen op de vlucht en Velp werd overspoeld met vluchtelingen. De vluchtelingen vonden onderdak in kerken, in het Openluchtmuseum, in kasteel Rosendael en bij de mensen thuis. In de kelder van villa Beukenhorst voorzag de familie Van Heemstra een Britse militair van voedsel en verborgen zij tientallen ontheemde vluchtelingen.

Tijdens de Hongerwinter van 1944 was er een grote schaarste aan voedsel en brandstof. Mensen leden honger en ook hier in Velp vielen vele slachtoffers. De eerste voedseltransporten vanuit Zweden maakten in maart 1945 een eind aan de barre omstandigheden. Velp werd echter pas op 16 april bevrijd. Audrey vertelde later dat zij een heel blikje gecondenseerde melk leeg at na de bevrijding en vreselijk misselijk was. Ze gebruikte deze ervaring in haar latere werk voor Unicef, waar ze van 1989 tot aan haar dood ambassadeur voor was.

Na de oorlog verhuisden Audrey en haar moeder alsnog naar Amsterdam, waar zij haar danscarriere weer oppakte en de eerste stappen zette richting filmindustrie. Ze speelde enkele kleine rollen, maar een doorbraak bleef uit. Audrey besloot samen met haar moeder naar Londen te verhuizen, waar ze verder werkte aan haar grote passie ballet. Ze werkte ook als model. In 1948 werd ze gevraagd om de hoofdrol te spelen in het Franse theaterstuk 'Gigi'. Na een succesvolle reeks op Broadway, deed Audrey in Hollywood auditie voor 'Roman Holiday' met als tegenspeler Gregory Peck. Met deze film won Audrey in 1953 haar eerste Oscar als beste actrice. Ze won in haar carrière maar liefst 5 Oscars.

Vanaf 1967 nam Audrey gas terug en speelde nog maar een enkele keer in een speelfilm. Ze werd benoemd als speciaal ambassadeur voor Unicef, waar ze zich met hart en ziel voor inzette. Audrey stierf in 1993 in haar woonplaats Tolochenaz in Zwitserland. Arnhem is zichtbaar trots op haar wereldberoemde oud-inwoonster, er zijn diverse standbeelden van Audrey geplaatst en er is een plein naar haar vernoemd.


Foto familiewapen: Gelders Archief, Theo Brink collectie 4296-9.


Deze Premium fietsroute is samengesteld door onze redacteur: Yvonne Vlaskamp.