Emmen, Odoorn, Schoonoord

Hunebedden. Geen enkel archeologisch fenomeen in Nederland, spreekt zo tot de verbeelding als deze begraafplaatsen. Maar door wie zijn ze gemaakt en waarom? Om op deze vragen antwoord te krijgen moeten we terug naar de Nieuwe Steentijd die zo’n 5000 jaar geleden begon.

In deze tijd ontstond de Trechterbekercultuur, genoemd naar het typische trechtervormige aardewerk dat stamt uit deze tijd. Onderzoek naar dit aardewerk, onder andere gevonden als grafgiften in de hunebedden, leverde veel historisch belangrijke informatie. De Trechterbekercultuur kwam niet alleen voor in het noorden van Nederland, maar ook in Scandinavië, Duitsland en Oost-Europa.

Voor het eerst in de geschiedenis vestigden onze voorouders zich in kleine nederzettingen en lieten het jagen en verzamelen langzaam achter zich. De landbouw bestond al duizenden jaren in het Midden-Oosten en rond 7000 voor Christus begon het boeren in het zuiden van Limburg. De eerste boeren in het noorden van Nederland, zo’n tweeduizend jaar later, waren de Trechterbekers.

Het leven op een vaste plek bracht andere gebruiken met zich mee. Mensen woonden samen in groepen van 30 tot soms wel 150 man. Ze hielden vee en teelden graan. Er was nu tijd voor andere zaken dan alleen het verzamelen van voedsel. De Trechterbekers gingen aardewerken potten maken waardoor voedsel bewaard kon worden. Aangenomen wordt dat in dezelfde tijd ook de rituelen rond het begraven van onze voorouders ontstonden.

De grafkamers die wij hunebedden noemen, waren ooit waterdichte ruimtes bedoeld om de doden te begraven en te eren. De Trechterbekers geloofden dat de overledenen op reis gingen naar het hiernamaals en gaven grafgiften mee zoals sieraden, huiden en prachtig versierde aardewerken potten vol eten en drinken. Vermoedelijk werd er rondom de hunebedden ook geofferd en gefeest.

Hunebedden liggen vaak op een heuvel. Het kan zijn dat deze door invloeden van buitenaf zijn ontstaan of dat de Trechterbekers dit zo bedacht hadden. De hunebedden die we nu zien zijn slechts nog geraamtes van de oorspronkelijke graven.

De bouw van de hunebedden moet een enorme krachtmeting zijn geweest. De keien wogen soms wel 40 ton. Mogelijk werden ze op hun plek gebracht door boomstammen neer te leggen en de keien daar overheen te rollen maar zeker weten we dat niet. De resultaten van onderzoeken door archeoloog Van Giffen, die begin 20e eeuw de hunebedden documenteerde en restaureerde, leverden niet alle gedroomde wetenschappelijke bewijzen. De bouw van de hunebedden is grotendeels nog steeds een mysterie en blijft, net als bijvoorbeeld de bouw van de pyramides en Stonehenge, om deze reden enorm tot de verbeelding spreken.

Hoewel we niet alles zeker weten is er nog veel meer te vertellen over hunebedden en de Trechterbeker-cultuur. Een bezoek aan het hunebedcentrum in Borger is daarom absoluut de moeite waard.


Foto Trechterbeker: Drents Archief, fotocollectie Geheugen van Drenthe, fotograaf Mark Goslinga


Deze Premium fietsroute is samengesteld door onze redacteur: Yvonne Vlaskamp.