Ommen, Witharen, Arriën

Ommen wordt omgeven door een prachtig en divers landschap. Donkere bossen, landgoederen, boerenlandschappen, stuwwallen en duinen. De diversiteit is te danken aan de 14 buurtschappen die onderdeel zijn van de gemeente Ommen. Dit zijn de namen van de buurtschappen op alfabetische volgorde: Archem, Arriën, Beerze, Beerzerveld, Besthmen, Dalmsholte, Eerde, Giethmen, Hoogengraven, Junne, Nieuwebrug, Ommerkanaal, Ommerschans, Stegeren, Varsen, Vinkenbuurt en Witharen.

De geschiedenis van deze buurtschappen begint bij de Overijsselse Vecht. Ten oosten van Dalfsen had deze brede rivier alle ruimte om te meanderen door het landschap. De regelmatig overstromende Vecht liet zandbanken achter en stond op sommige plaatsen bijna stil. Het was een vredig landschap. Al in de prehistorie verschenen de eerste boerderijen op de zandgronden aan de Vecht. De grond was zeer vruchtbaar maar om de steeds groeiende bevolking te voorzien van voldoende voedsel moesten ook de omliggende woestegronden zoals heidevelden, veengronden en plassen gebruikt worden. Om elkaar niet in de weg te lopen, maakten de boeren mondelinge afspraken over het gebruik van de grond die zij als gemeenschappelijk bezit gingen beschouwen. De buren van de bij elkaar staande boerderijen vormden een buurtschap (boerschap).

In de dertiende eeuw gingen veel informele buurtschappen zich organiseren in de vorm van een marke. De rechten en plichten van de bewoners die onderdeel uitmaakte van de marke werden opgeschreven in markeboeken. De gebruiksrechten van de woeste gronden werden verdeeld als een soort aandeel, de zogenoemde waren. De marke werden geleid door een officieel bestuur. Het basisprincipe bleef dat de bewoners de gemeenschappelijke gronden uitsluitend mochten aanwenden voor de eigen levensbehoeften, om uitputting ervan te voorkomen. Toch kwam na honderden jaren een einde aan deze kleinschalige landbouw door de komst van kunstmest in de negentiende eeuw. Op een aantal plekken maakte de heide met zijn schapen plaats voor weilanden of aangeplante bossen. Door de Markewet kwamen sommige veengronden van buurtschappen in handen van grootgrondbezitters die startten met grootschalige veenontginning.

Deze fietsroute laat je kennis maken met enkele van de mooiste buurtschappen van Ommen. Ontdek de afwisselende natuur en de hedendaagse initiatieven.

Het zelfbedieningspontje tussen knooppunt 66 en 67 is alleen operationeel tussen 1 april en 1 november. Gebruik buiten deze periode vanaf knooppunt 48 de knooppuntnummers 49 en 42 om bij knooppunt 65 te komen.

Deze Premium fietsroute is samengesteld door onze redacteur: Elwin Croeze.