Burgh-Haamstede, Renesse, Noordwelle

De zilte lucht, de heerlijke stranden en de vele, véle vakantieparken, hotels en restaurants... Sinds de zestiger jaren van de 20e eeuw is de Kop van Schouwen helemaal ingericht voor toerisme en recreatie. Het is haast niet voor te stellen dat hier meerdere militaire gevechten hebben plaatsgevonden. Toch kent de regio veel oorlogsstrijd. De plunderingen door Vikingen, de Strijd tussen Holland en Vlaanderen, de Tachtigjarige Oorlog tegen de Spanjaarden en de Tweede Wereldoorlog: het Schouwse landschap was het decor van deze strijdtonelen.

Rond het jaar 900 telde Zeeland vijf Ringwalburgen, die werden gebouwd om de bevolking te beschermen tegen de plunderingen van de Vikingen. De plekken waar de burgen stonden zijn te herkennen aan hun plaatsnaam. Domburg, Middelburg, Oost-Souburg, Oostburg en Burgh. Rondom deze primitieve bouwwerken bestaan nog veel mysteries. De Ringwalburg in Burgh is een gereconstrueerde versie van die uit de middeleeuwen. Lukt het jou de raadsels te achterhalen?

We gaan verder door de geschiedenis. Ten tijde van de late middeleeuwen, waren er graven aan de macht. In Schouwen bevonden zich een aantal edelmannen, waaronder Witte van Haemstede en de ridders uit het geslacht Van Cats. Zij leefden in de gebouwde heerlijkheden: huizen of kastelen die waren ontstaan vanuit houten mottekastelen. De dorpen Noordwelle en Zuidwelle vormden samen de heerlijkheid Welland, waarbij Noordwelle ten noorden en Zuidwelle ten zuiden van een kreek lag. Op de plek waar je nu de vakantiewoningen van Hofstede Welland vindt, moet vroeger een kasteel hebben gestaan. Heerlijkheden uit die tijd die wel zijn overgebleven, zijn Slot Moermond en Slot Haamstede. Zij waren naast woonruimte ook van groot belang als verdedigingswerken.

De Hollandse graven en Vlaamse graven lagen, ondanks hun onderlinge leenheerstelsel waarbij Holland het Zeeuwse landschap leende van Vlaanderen, constant met elkaar over hoop. In deze verhalen komen we de Zeeuwse edellieden weer tegen. Uiteindelijk werd in 1323 tijdens de Vrede van Parijs beklonken dat Zeeland en de Schelderegio bij Holland hoorden.

Waren die conflicten eindelijk opgelost, kwamen twee eeuwen later de Spanjaarden. De Tachtigjarige Oorlog vond plaats. De inmiddels verrezen Corneliuskerk speelde een belangrijke rol bij de bevrijding.

We springen vooruit in de tijd en bevinden ons nu in het tijdperk van de Tweede Wereldoorlog. Verspreid in de Zeepeduinen en in het Slotbos liggen ongeveer 40 bunkers uit de Tweede Wereldoorlog, onderdeel van de Atlantikwall. Ook Slot Moermond en Slot Haamstede waren onderdeel van deze verdedigingslinie van de Duitse bezetters. Eén van de grootste en belangrijkste bunkers was de Vleugelbunker. Vanuit hier werden namelijk commando's en informatie doorgevoerd naar de omringende bunkers.

De Kop van Schouwen is een van de langst bezette delen van Nederland geweest. De Tien van Renesse moesten dit eind 1944 nog met ophangingsdood bekopen, een straf die tijdens de oorlog nog niet eerder in Nederland was gegeven.

Zo mooi en vredig als dit toeristische stukje Zeeland nu is, zo'n strijdtoneel was het in de eeuwen hiervoor. Kun je het je voorstellen?


Foto Slot Haamstede: © Zeeuws Archief, Beeldbank Schouwen-Duiveland

Deze Premiumroute is samengesteld door onze redacteur: Anne de Zwaan.